شهر سازی و ترافیک

اقداماتی از قبیل گسترش، تعریض یا اصلاح معابر با تاکید بر حفظ هویت، منظر و در کل حفظ هماهنگی و توازن در ساختار منطقه ی شهری و مناطق مجاور انجام می پذیرد.محدود کردن استفاده از اتومبیل هادر مقاطعی مدیریت شهر جهت روان کردن ترافیک مراکز عمده ی شهری، طرح های ویژه ای در معابرشهر را طراحی می کند که از جمله می توان طرح های محدوده ممنوعه در مراکز پرترافیک شهر و نوبت بندی اتومبیل ها برای ورود به شهر بر اساس شماره پلاک یا پرداخت حق استفادهاز بزرگراه ها و خیابان های پرتراکم را نام برد. تغییر یا اصلاح قوانین کاربری اراضیاصولا در طرح های نوین شهری الگوی کاربری اراضی متناسب با شبکه حمل و نقل عمومی و در ارتباط با آن پیش بینی می شود. وی درعین حال از نبود مدیریت جامع برای ترافیک و حمل و نقل درون شهری نیز به عنوان یکی دیگر از مشکلات بر سرراه روان شدن ترافیک درخیابانهای تهران یاد کرده و می افزاید: دستگاههای مختلفی دراین زمینه تصمیم گیری کرده و راهکارهایی ارائه می دهند که به هیچ وجه گره گشای مساله نیست . در خصوص ساماندهی کاربری های موجود شهری با هدف مدیریت تقاضای حمل و نقل درون شهری و کاهش سفرها، شیوه هایی چون عدم تمرکز خدمات و چند قطبی کردن مراکز عمده ی خدماتی شهر، انعطاف ساعت کار و…

و ده سال پس از آن طی برنامه سوم توسعه، قصد واگذاری تصدی های بخشی دولتی در شهرها را با واگذاری بودجه به شهرداری ها دارد، و پانزده سال پس از اعلام دستورالعمل خودکفایی، و زمانی که دوره اول استقرار شوراهای شهر در شرف پایان است، لایحه تجمیع عوارض شهری را با تفویض اختیار به یک سازمان موازی به نام سازمان شهرداری های کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی می رساند سال ۱۳۸۱ و تمامی اختیارات شهرداری ها را در وضع و اخذ عوارض شهری به طور غیرقانونی نقض می کند. شهری که طی پنج سال، و کمی بیش از یک دوره پرتنش و ناکارآمد از روی کار آمدن اولین شورای شهر، پنج شهردار به خود دیده است که نشان از ساختار سیاست زده مدیریت شهری دارد. شهر تهران در آستانه قرن بیست و یکم، دوره ای پرآشوب و پرتنش را طی می کند. طرحی که افق زمانی شش ماهه را پیش رو داشت و اکنون بیش از چهارده ماه از پایان افق زمانی آن گذشته است و گویا باید طی این مدت عمده مسایل و مشکلات شهر تهران به طور اساسی از سوی بیست و یک مشاور طرف قرارداد شهرداری شناخته شده باشد.

ساختاری توسعه آتی شهر تهران چیست؟ معضل ترافیک تهران اگرچه ویژگی های خاص خود را داراست، لیکن در کلیت عام خود جدا از مسائل و ویژگی های ترافیک در دیگر کلان شهرها ی جهان و خصوصا جهان سوم نیست.استفاده از تجربیات موفق دیگر کشورها در زمینه ی ترافیک می تواند ریسک های ناشی از آزمون وخطای شیوه های مختلف را به حداقل کاهش دهدبهبود شبکه حمل و نقل عمومی مدیران شهری با مطالعات دقیق و دستیابی به بانک اطلاعاتی قوی و به روز از کمیت و کیفیت سفرهای درون شهری و با توجه به الگوی انتخابی شهروندان برای سفرهای درون شهری که تابعی از زمان، هزینه و آسایش و راحتی سفر است باترسیم الگوی بهینه سفر سعی می کنند ترکیبی مطلوب از وسائل حمل و نقل را در تناسب با معابر شهری و تقاضای سفر به کار گیرند.احداث، گسترش یا تعریض و اصلاح معابراحداث خیابان ها و اتوبان های جدید شهری غالبا در افق طرح های ساختاری بلندمدت و میان مدت در امتداد رشد جمعیت و نیازهای ارتباطی گسترده جامعه ی شهری پیش بینی می شود و به موازات تحقق پیش بینی طرح های بالا دست در بعضی محورهای تردد که به سبب فراتر رفتن نیازها از پیش بینی ها، معابر شهر پاسخگوی مناسبی نیست.

پاسخ دهد، اما از سویی دیگر خود پدید آورنده ی مشکلات و نارسایی های دیگری می باشد.در کشورهای غربی سعی شده برای بهره مندی از مزایای بلند مرتبه سازی و برای کنترل مسائل و مشکلات ناشی از آن توسط قوانین و مقررات کاربردی عمل کنند و پدیده را تحت کنترل بیاورند. ساختاری که خود در همان زمان از هماهنگی با «شورای عالی نظارت بر گسترش شهر تهران»، که به عنوان نهادی مستقل و با هدف کنترل و انطباق شاخص های اولین طرح جامع مصوب نیمه دوم دهه چهل شهر تهران ایجاد شده بود ناتوان ماند و بالاخره آن را ابتر کرد. این خبرگزاری خاطر نشان کرد در قرن بیستم حدود ۲۰ زمین لرزه بزرگ ایران را به لرزه دراورد و موجب خسارات و ضایعات بسیار از جمله مرگ بیش از ۱۴۰ هزار نفر بوده است. گزارش خبرگزاری فرانسه از نگرانی شدید مردم تهران از وقوع زلزله در پایتخت : خبرگزاری فرانسه به نقل از رصدخانه علوم زمین شناسی استراسبورگ گزارش داد مرکز زمین لرزه ای که روز جمعه رخ داد , در نزدیکی تهران قرار داشت. قرارگیری تهران در یک پهنه لرزه خیز و اهمیت این شهر در ابعاد گوناگون بر همگان روشن است.

البته کارشناسان مسائل شهری و ترافیکی بر این باورند که با اجرای صحیح و اصولی مقررات و قوانین هم از سوی شهروندان و هم از ناحیه مدیریت شهری می توان این رویا را به واقعیت تبدیل کرد… فقدان و کمبود امکانات رفاهی و خدماتی در مناطق روستایی و شهرهای کوچک فرآیند مهاجرت را تشدید کرد و حاشیه نشینی پدیدار گشت و به این ترتیب یکی از بارزترین نمودهای مهاجرت در ایران مانند بسیاری از کشورهای درحال توسعه شکل گرفت. تراکم جمعیت شرایط محیطی زندگی را به غایت غیر بهداشتی کرده و مردم، مخصوصا کودکان د رمعرض آلودگی و بیماری قرار دارند .بیشتر کسانی که سرشار از آرزوهای بزرگ رو به شهر می آورند مجبور حواهند شد در چنین شرایط مشکلی زندگی کنند.تلاشهای چندی در جهت بهبود شرایط زندگی این افراد از طرف دولت انجام گرفته اما کافی نمی باشد.هرچه پول بیشتر صرف توسعه شهری شود افراد بیشتری از روستا به شهر مهاجرت نموده و وضعیتهم مناطق شهری و هم مناطق روستایی روز به روز برای مردم فقیر بدتر می گردد.با توجه به شرایط موجود در اغلب کشورهای آسیایی آنها پی برده اند که راه حل مشکلات روستاییان در شهرها نیست بلکه در خود روستاهاست. اما هیچ وقت این موضوع به صورت جدی دنبال نشده و مسوولان فقط در مقطعی آن را اعلام می کنند و بعد از آن هیچ دستگاه یا ارگانی موضوع را پیگیری نمی کند.

در ولی اباد هنوز ماشین ها زیر اوار هستند و جاده بسته است و کسی نتوانسته به انجا برود. همین گزارشها حاکیست در جاده کندوان حدود ۲۰۰ خودرو زیر اوار مانده اند چون جاده فوق العاده شلوغ بود بنا بر این امار اعلام شده ۲۰ کشته و ۲۰۰ نفر زخمی واقعی نیست به خصوص اینکه خودروها زیر اوار مانده اند و وضعیتشان مشخص نیست. اما گفته می شود در تونل کندوان بیش از ۸۰ نفر کشته شده اند. ایده ی بلند مرتبه سازی نخست به منظور بهره برداری از زمین های مرکز شهر و در پی توجه به اقتصاد شهر مطرح گردید. مدیریت کلانشهرها به ویژه در زمینه های عمرانی، نه تنها باید آنچه را موجود است نگهداری و با کارآیی مطلوب مورد بهره برداری قرار دهد، بلکه با سرعتی حداقل معادل رشد جمعیت، توسعه شهر و افزایش فعالیت ها، به پاسخگویی نیازها پرداخته و با گام هایی سریع تر و بلندتر بر مشکلات پیشی گرفته و آینده ای روشن را از خلال ابهامات و تنگناهای امروزین جستجو نماید. دکترمحمد قلی یوسفی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی, درگفت وگو با خبرنگار خبرگزاری کار ایران، ایلنا، ضمن بیان مطلب فوق گفت: مسوولان هر چه سریع تر باید برای انتقال پایتخت فکری کنند,تا نه تنها باعث جلوگیری از مهاجرت به تهران شوند ؛ بلکه باید سبب خروج مردم از تهران به سایر نقاط کشور شوند.

صنایع حومه وابسته به شهر است و سرمایه های شهری است که بر نضج و پویاییصنایع حومه سبب مس شود.بعلاوه کادر فنی، مدیریت و بخشی از نیروی انسانی صنایع حومه از شهر تامین می شود.حومه ها به هر دلیلی که تکوین یابند فعالیتی را به عهده می گیرند، بعضی از فعالیت ها خاص حومه است و در برخی از فعالیت های حومه و شهر تشابه وهماهنگی وجود دارد. در زایش حومه ها نقش توسعه خطوط آهن و اتومبیل بخصوص وسائل نقلیه یاختصاصی را نمی توان دست کم گرفت، منتهی تاثیر گذاری آنها در زایش حومه ها شکل پذیری میدان جاذبه ی شهری به گونه ی همسان نیست. محدودیت مالکیت خودروها از طریق ابزارهای متنوع مالیاتی و دریافت مالیات های سنگین از دارندگان وسایل نقلیه ی شخصی و مالیات های تصاعدی سالانه راه ها انجام می پذیرد و شامل مالیات استفاده از خودروی شخصی در ساعات کاری هفته و نیز خیابان هایمرکزی شهر می شود. به کار می رودکنترل( محدودیت) مالکیت خودرومدیریت کارآمد، تقاضای سفر از طریق مدیریت، مالکیت وسایل نقلیه و استفاده از آن از جمله سیاست های شهرهایی است که عمدتا به سبب مالکیت کنترل نشده ی سواری های شخصی و استفاده ازآنها دارای ترافیک سنگینی هستند.

برپایه مطالعات و تحقیقات صورت گرفته، میزان تلفات جانی و خسارات مالی ناشی از رویداد زلزله ای با بزرگای نسبتاً بالا در تهران، بسیار فراتر از آنچه در شهرهای مشابه در کشورهای پیشرفته و در عین حال لرزه خیز مانند ژاپن و کشورهای اروپایی مشاهده می گردد، خواهد بود. وضعیت موجود در مناطق شهری در کشورهای آسیایی همیشه به آن خوبی که خیلی از مردم فکر میکنند نیست این امر مخصوصا در مورد اقشار فقیرتر صدق می نماید.اکثر در مردم ما هنوز در مناطق روستایی زندگی میکنند.چون مردم از مناطق روستایی به این شهرها می آیند آنها را با مسئله جمعیت بیش از اندازهمواجه می سازند. آیا هنوز می توان در کلان شهر تهران کسی را در زمره دیگران شمرد؟ دیروز زلزله نسبتا شدیدی تهران وبرخی دیگراز استانهای کشور را لرزاند. با عنایت به واقعیت لرزه خیز بودن گستره تهران با وجود گسل هایفعال و شواهد تاریخی در منطقه، آسیب پذیری تهران در برابر رویداد زلزله شدید، غیر قابل انکار است. اهمیت خطر زلزله در کشور ما با شدت یافتن روند توسعه کشور، گسترش شهری، تمرکز جمعیت و سرمایه های مادی و معنوی و افزایش آسیب پذیری این سرمایه ها در پهنه لرزه خیز ایران امروزه بیشتر درک می شود.

مدیران شهری در تکاپوی حل مساله، تدابیرو سیاست های گوناگونی اتخاذ می کنند که غالبا به صورت مسکن های مقطعی، مدت زمانی بیماریرا التیام می سایت businesset بخشد. البته باید توجه داشت که در کنار این راهبرد، سیاست های مدیریت شهر علاوه بر عرضه خدمات و حملو نقل عمومی با کیفیت مناسب و راحت، اطلاع رسانی قوی و شفاف از مسایل ترافیک و بیان ضرورتاتخاذ سیاست فوق در جهت کنترل ترافیک و راحتی شهروندان است. این خانه ها چنانچه بتوان آنها را خانه نامیدبوسیله ثروتمندان شهری که کنترل اینگونه مناطق را به دست دارند ایجاد میگردد.اینگونه ساختمانها معمولا غیر قانونی بنا می شود و ساکنین ان نه تنها باید اجاره بپردازند بلکه باید مدامبا وحشت حمله مامورین شهرداری یا ایادی باج بگیران روبرو باشند.زندگی در این زاغه ها و حلبی آبادها حتی در مقایسه با زندگی اقشار فقیر روستایی نیز اسفناکتر است.تسهیلات جمع آوری زباله و سیستم فاضلاب در این مناطق وجود ندارد. این محله هااز نظر جغرافیایی پست تر از مناطق دیگر بوده، عموما در معرض سیلاب اند یا محل عبور خطوط راه آهنو کانالهای فاضلاب و یا نزدیک محل تخلیه زباله می باشند. در نتیجهافزایش تراکم ساختمانی به عنوان راه حلی برای افزایش سطح زیربنای مورد بهره برداری ارائه شد.استفاده فراگیر از این روش، به تدریج افزون بر کاربریهای اقتصادی مانند کاربری های صنعتی، اداری و تجاری دامنگیر کاربری های مسکونی نیز گشت و به مناطق پیرامونی شهر نیز گسترش یافت، لیکن بهمانند هر راه حل دیگری، این راه حل دارای تبعات و آثار منفی نیز بوده و مشکلات نوینی را برای شهروندان پدید آورد که از آن جمله می توان به افزایش ازدحام و تراکم، افزایش آلودگی های زیست محیطی، کاهش دسترسی شهروندان به هوای آزاد و نور خورشید و افزایش مزاحمت های شهری اشاره کرد.آخرین دهه های قرن نوزدهم با آغاز رشد عمومی ساختمانها (بلند مرتبه سازی) در غرب همراه بودهاست.

خالی از فایده نخواهد بود اگر مشاوران بیست و یک گانه شهرداری، اکنون عناوین باورهای خود را در این زمینه آشکار کنند. در آستانه قرن بیست و یکم و دغدغه های چالش جهانی شدن، تردیدی نیست که بیش از این نمی توان بر کلان شهری ده میلیونی در دنیای مدرن، حصار و دروازه و بارو و نگهبان گذاشت، که اینها از ویژگی های شهرهای قرون وسطا بود تا دیگران به شهر وارد نشوند. این سئوالی است که باید به روشنی و درستی از سوی شهرداری و مشاوران دست اندرکار تهیه طرح توسعه آتی تهران و بدون هیچ ابهامی به آن پاسخ داده شود. روان شدن حرکت خودروها در سطح خیابانها و بزرگراههای تهران یکی از آرزوهای دیرینه شهروندان و مسوولان شهری است که متاسفانه هنوز به صورت یک رویای شیرین ، در اذهان شهروندان تهرانی جا خوش کرده و امیدوارند یک روز که قدم به خیابانها می گذازند دیگر از آن شلوغی و سرو صدای بوق خودروها و معطل ماندن در پشت ترافیکهای طولانی خبری نباشد . اکیپ های نجات و امدادرسانی به خاطر انسداد راهها هنوز به بعضی از روستاهای اطراف مرزن اباد نرفته اند.

توسط رابرت کیوساکی

رابرت کیوساکی