با نگاهی به مصرف انرژی در ایران و جهان مشاهده می نماییم که به چه میزان، صرفه جویی های انرژی و سرمایه گذاریهای کاهش دهنده مصرف انرژی را جدی گرفته ایم. یقینا و با تاسف بسیار، محاکم قضایی کشور بارها اثبات نموده اند که هستند مدیرانی که شفافیت و دلسوزی متخصصان را مانعی در مسیر چپاول منافع عمومی و بیت المال می دانند و از شفافیت و پاسخگویی گریزانند. سرمایه گذاری متوازن در توسعه میادین نفت و گاز که وزیر محترم قبلی نفت دنبال می کردند صحیح است یا سرمایه گذاری مبتنی بر اولویت توسعه میادین که وزیر محترم فعلی نفت دنبال می نمایند؟ آنچنانکه خوانندگان محترم این سطور استحضار وافی دارند، آن است که بحث پیرامون توسعه مدیریتی کشور بسیار پیچیده و مفصل است که در این مجال کوتاه صرفا طرح بحثی اجمالی و کلی صورت پذیرفت. واقعیت این است که هر جا که اقدامی صحیح و مبتنی بر منافع ملی در کشور عزیزمان را شاهد بوده ایم، بدون تردید، نقش مدیران کارآمد در استفاده از تجارب و فرصتهای محیطی داخلی و بین المللی برجسته و محسوس بوده است. مدیران ما در بخش صنعت نفت از قبل تا کنون باید توضیح دهند که بالاخره سوآپ نفتی برای ایجاد ارزش افزوده ملی لازم و ضروری است یا آنچنانکه برخی از مسوولان دولت گذشته بیان فرموده اند، شوآپی بیش نیست و باید قرارداد یا قراردادهای منعقده را کان لم یکن فرض نموده، در برابر تعهدات قراردادی کم توجه و هزینه های آن از جیب ملت و نظام پرداخت نمود؟
حدود ۶۰ درصد درآمدهای سازمان از محل تعرفه خدمات عمومی شناسایی میشود. تحلیلگران مدیریتی کشور و خاصه دانشگاهیان و روسا و اساتید دانشکده های مدیریت کشور در کجای فرایندهای توسعه مدیریتی محل اعراب عملیاتی و اجرایی خود را مشخص کرده و تعین بخشیده اند؟ معافیت از پرداخت حقوق ورودی کالاهای تولید یا پردازششده در منطقه به نسبتی که مشخص شده است از جمله دیگر معافیتهای قانونی برای فعالان اقتصادی منطقه ویژه است. توسعه صنایع پتروشیمی برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر از ذخیره گازی پارس جنوبی یکی دیگر از اهداف بنیادین استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس قلمداد میشود. از این رو تدوین راهبرد توسعه صنایع کوچک و متوسط و تکمیل زنجیره ارزش بهویژه در منطقه پارس یک با هدف گسترش توسعه صنعتی متوازن و خلق ارزش افزوده و مهمتر از همه ایجاد اشتغال از مهمترین تصمیمها و برنامهریزیهای پیش روی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس است. وی حلقه مفقوده سرمایهگذاری در منطقه را نبود راهبرد مشخص در زمینه توسعه صنعتی از طریق سرمایهگذاری خرد در بخش صنایع کوچک و متوسط بهویژه زنجیره صنایع تکمیلی در منطقه دانست و اعلام کرد: پرواضح است توجه وافر به این بخش میتواند شکاف جامعه محلی و سنتی با بخش صنعتی را از طریق پرورش کارگران فنی و ماهر پر کند و زمینه کاهش نابرابری درآمدی و حتی رفع مشکل نبود بهرهوری نیروی انسانی مازاد شرکتهای بزرگ را فراهم کند.
سبب شده است به نحو مطلوب برآورده نشوند. با توجه به اهمیت جایگاه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در ایجاد ارزش افزوده استان و کشور ضروری است تعاملات بیشتری بهویژه در مسائل سیاستگذاری توسعه میان نهادهای متولی در استان با سازمان منطقه ویژه انجام شود. در مقایسه با کشورهایی همچون قبرس و یا ترکیه که از نقطه نظر قابلیتها و مزیتهای راهبردی و اقلیمی قابلیت قیاس با ایران را ندارند، در ایجاد ارزش افزوده اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مبتنی بر صنایع غیرنفتی همچون صنعت توریسم، موفق عمل نموده ایم؟ از این منظر وظایف مدیریت توسعه اقتصادی و سرمایهگذاری اهداف آن اصالت سازمانی و راهبردی دارد از این رو اساساً مدیریت توسعه اقتصادی و سرمایهگذاری در بحث درآمدزایی نقشی بنیادین و غیرمستقیم ایفا میکند، اما در برههای بهدلیل جدید بودن تعرفه خدمات عمومی مسئولیت وصول این درآمدها بهدلیل ارتباطات گسترده مدیریت توسعه اقتصادی و جذب سرمایه به آن واگذار شد، البته در ساختار جدید واحد مستقلی با عنوان درآمدها ایجاد شده است که بهزودی وظیفه پیگیری و وصول درآمدهای تعرفه خدمات عمومی به آن واحد واگذار خواهد شد. وزن بالای تعرفه خدمات عمومی بهدلیل توسعه نیافتن دیگر بخشهای درآمدی در سازمان است، از این رو گسترش درآمدهای فعال سازمان در دستور کار واحد درآمدزایی قرار خواهد گرفت.
انصاف آن است که جدای از نقدهای جدی که به برخی از عملکرد قوه قضاییه همچون بسیاری از نهادهای مدیریتی کشور وارد جلوه می نماید، از برخورد بیطرفانه آن دستگاه با فساد، حمایت جدی و معنادار نمود. تحرک جدی قوه قضاییه در برخورد با مدیران و مسوولان مفسدی که دادگاه صالحه فساد آنها را محرز دانسته و حکم قطعی صادر نموده است، بسیار امیدوار کننده و نوید بخش است. در این رویکرد، مدیریت شانی کمتر از سایر حرفه ها همچون کفاشی، عطاری یا جراحی دارد که در آنها باید سالها استاد شاگردی کرد و به مکتب رفت و خط نوشت و در چنین جوامعی است که همه به اصطلاح اهل بخیه هستند. ظرفیت اسمی برنامهریزیشده نیز برای ۲۴ فاز پالایشگاهی معادل ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی (متان) در روز بوده که رقمی معادل ۷۰۰ میلیون مترمکعب محقق شده است، از این رو میتوان بهطور نسبی سازمان را در انجام مأموریت خود مبنی بر تسهیل فرآیند سرمایهگذاری صنایع بالادستی و پشتیبانی از آنها در بیش از دو دهه موفق دانست. بر اساس اطلاعات سال ۱۴۰۰، کل ظرفیت اسمی برنامهریزیشده در افق توسعه صنایع پتروشیمی بالادستی و میاندستی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (سال ۱۴۰۴)، ۶۰ میلیون تن در سال است که از این مقدار تقریباً ظرفیتی معادل ۳۲ میلیون تن در سال محقق شده است.
وضع زیرساختهای منطقه را برای جذب سرمایهگذاری در منطقه چگونه ارزیابی میکنید و چه تدابیری برای رفع برخی کمبودها اتخاذ شده است؟ منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس از منظر زیرساختهای ایجادشده در آن شامل تأسیسات بندری، فرودگاهی، بزرگراهها و جادههای دسترسی، همچنین سرمایهگذاریهای انجامشده در حوزه انرژی، گاز و پتروشیمی با دیگر مناطق مشابه قابلمقایسه نیست و این مزیت ویژه منطقه است که نظر سرمایهگذاران (خارجی و داخلی) را معطوف به این منطقه میکند، البته این مهم که توسعه پایدار منطقه نیاز به توسعه زیرساختهای لازم متناسب با نوع سرمایهگذاریها و درخواستهای متقاضیان سرمایهگذاری دارد بر کسی پوشیده نیست و سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس همسو با وظایف و مسئولیت خود در سالهای گذشته بهطور مستمر با تأمین منابع مالی و اعتبار لازم زیرساختهای موردنیاز منطقه را ایجاد کرده است. وجود زیرساختهای مناسب و کافی، دسترسی به آبهای بینالمللی از طریق بنادر احداثشده، وجود فرودگاه بینالمللی، ماشینآلات و تجهیزات، نیروهای جوان و متخصص در مقایسه با دیگر نواحی و مناطق ویژگی و مزیت خاصی را به این منطقه داده که مورد نظر سرمایهگذاران بهویژه در حوزه صنایع بالادست و پاییندست پتروشیمی قرار گرفته است. آیا دکترین دفاع ملی کشور به نحوی تعریف گردیده است که بتواند به توازنی دست یابد که در عین دفاع از منافع راهبردی کشور و پایبندی به قوانین و کنوانسیونهای بین المللی، هزینه های مترتبه اقتصادی، سیاسی، بین المللی، اجتماعی و امنیتی را برآورد و با استراتژیهای مشخص، حداکثر کاهش هزینه ها را میسر نماید؟
در سطح سیاسی نیز به نظر می رسد نه احزاب جدی و استخوان داری داشته باشیم که با کادرسازی مدیریتی و سیاست آگاهی بخش به بدنه جامعه، مسیر توسعه مدیریتی کشور را هموارتر سازند و نه اینکه فکر جدی و برنامه محوری برای توسعه و پوست اندازی مدیریتی در کشوری کرده ایم که سی و هفت سال از عمر انقلاب کم نظیرش را تجربه نموده است. اگر مدل- محور حرکت شده است، چرا تغییرات رادیکال در این بخش را گاه و بیگاه شاهد بوده ایم؟ نفت ما ، بر اساس تحقیقات متعدد انجام شده در سطح بین المللی در زمینه نقش عوامل گوناگون در تحقق توسعه یافتگی، اگر عنصر “مدیریت” را تنها عامل استراتژیک ندانیم، قطعا یکی از عوامل موثر در این فرایند است. بدیهی است تحریمهای ظالمانه علیه کشور ایران یکی از چالشهای منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در بحث سرمایهگذاری مستقیم خارجی و تأمین مالی بینالمللی طرحهای سرمایهگذاری است.
