این دیگر یك باور عمومی شده است كه ماحصل تبعیت شركتهای آمریكایی از اصول رهبری ژاپنی ، آمریكائیها را قادر خواهد ساخت كه بهره وری را تدریجاً افزایش دهند و كیفیت و روحیه را میان كاركنان بهبود بخشند. و تقریبا نقطه مقابل مدیریت ژاپنی است. 19)مدیریت در محل:رابطه عاطفی میان مدیران ژاپنی و كارمندان به قدری وسیع است كه هیچ مدیری در موسسات ژاپنی در یك مجموعه دفتری دورافتاده و پشت درهای بسته مخفی نمی گردد. در آمریکا داشتن یک دفتر شیک و مدرن با مبلمان و بزرگ در اولویت است. در ژاپن که یک سری جزایر آتشفشانی است و منابع نفتی و معدنی ندارد نوعی روحیه قانع بودن و تلاش بوجود آمده است که در آن نیروی انسانی محور همه کارهاست. یک مشخصه منحصربفرد توسعه فناوری ژاپن استقلال آن از فناوری دفاعی است. در ژاپن كسب سود هرگز در رأس كارها قرار نمی گیرد. اینك رسانه ها دست به توصیف روی دیگر رهبری ژاپنی زده اند و می نویسند ژاپن نه یك مدینه فاضله و نه یك جهنم كار است. با این حال، این امیدواری وجود دارد که روی کار آمدن دولت جدید در ایران تأثیرات مثبتی را بر روابط تهران و پکن داشته باشد و دو کشور در راستای اصلاح تعاملات در همه حوزهها از جمله مالی و بانکی، تجاری و سیاسی ـ امنیتی گام بردارند.
احتراماً ضمن عرض تبریک انتخاب شایسته جنابعالی به ریاست جمهوری اسلامی ایران، به استحضار میرساند که دستگاه سیاست خارجی و ساختار وزارت امور خارجه کشور از سالها پیش گرفتار مسائل و مشکلات جدی و عمیق نهادی و ادراکی است و بدون برنامۀ راهبردی مبتنی بر زمانمندی مشخص، بهصورت روزمره و متأثر از خواست و میل گروهها و جریانهای ذینفع دولتها اداره میشود. با وجود تمایل و عزم جدی حاکمیت فدراسیون روسیه برای همکاری با ایران در دوران تحریم، همگرایی نسبی در روندهای منطقهای و جهانی در کنار ظرفیتهای ویژهای مانند بازار گسترده حدود ۲۵۰ میلیارد دلاری و قرارداد تجارت ترجیحی با اتحادیۀ گمرکی اوراسیا، متأسفانه روابط اقتصادی ـ تجاری جمهوری اسلامی ایران، بسیار کمتر از ظرفیتهای موجود و ارادۀ دو طرف است. بر این اساس، توجه به توسعۀ روابط با فدراسیون روسیه میتواند برای مقابله با راهبردهای ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران از جمله در مسئله تحریمها در حوزههای سرمایهگذاری پروژههای کلان، انتقال فناوری، افزایش درآمدهای ارزی، فعالسازی شرکتهای کوچک و متوسط، تسهیل تبادلات بانکی و تجاری و همچنین همکاری راهبردی در روندهای امنیتی منطقه، نقش چشمگیری داشته باشد.
مسئولین کارخانه یک شب قبل از تعطیلی ، همه کارگران را جمع می کنند ومی روند بیرون، جشن کوچکی می گیرند و وقتی می خواهند حقوق کارگران را بدهند از آنها قدر دانی می کنند و این حسن نیت باعث می شود که حتی خارجی ها هم برای آنها خوب کارکنند . در آنجا مسئولین رفتارشان به گونه ای است كه كارگر به كارش علاقمند می شد، به نحوی كه اگر یك روز سر كارش نمی آمد دلش برای همکاران، محل کار وحتی دستگاهی كه با آن كار می كرد تنگ می شد . همه سعی می كنند كار خوب ارائه دهند و از این می ترسند كه كارشان خراب شود ودیگران فكر كنند كه فلانی كارش بد است .اگر كاری خراب شود مدیر داد و فریاد راه نمی اندازد و كارگر را جلوی دیگران خوار نمی كند ، بلكه برای او به آرامی شرح می دهد كه بهتر نیست كار را به این طریق انجام می دادی ؟
پیشنهاد میشود بهمنظور ایجاد انگیزه در جهت ارتقای سطح مناسبات اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای هدف، مزایا و مشوقهای مادی ویژه و درخور توجهی به سفرای اعزامی تخصیص یابد. در فضای نوین حاکم بر نظام بینالمللِ پسا جنگ سرد که قدرتهای نوظهورِ شرق آسیا گوی سبقت را در عرصههای گوناگون از رقبای غربی ربودهاند، جمهوری اسلامی ایران میتواند با تکیه بر موقعیت ویژۀ ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک و قرابتهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و تمدنی خود، علاوه بر تعمیق روابط اقتصادی با کشورهای مورد اشاره، برای مقابله با فشارهای حداکثریِ ایالات متحده و کنشگران غربی رویکردی موازنهساز را با آنها دنبال کند و ضمن پرهیز از محدودسازی تعاملات با کشوری خاص، توسعه همهجانبه روابط خویش را با کشورهای حوزۀ بریکس، آسهآن و اوراسیا مدنظر قرار دهد. هوندا مدیر بزرگترین شركت ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم معتقد است كه: «در كف كارخانه دانش بیشتری وجود دارد تا در دفتر كار». پاسکال و آثوز که هر دو از پروفسورهای مدرسه عالی بازرگانی بودند درباره تعاملات رفتاری و رفتار با کارگران نمره بیشتری را به ژاپنی ها می دهند .
این در حالی است که این وزارتخانه باید بهمثابه قرارگاه نیروهای عملیاتیِ فرامرزی، از چنان قابلیت بالایی برخوردار باشد که بتواند در خارج از مرزهای جغرافیایی، فرهنگی و مذهبی، به ساماندهیِ امور مرتبط با منافع ملی کشور مبادرت ورزد. 9) مسئولیت و پاسخ گویی گروهی است. ویلیام اوچی (WILLIAMOUCHI) بنیانگذار تئوری z است. بنیانگذار نظریه Z ویلیام اوچی است. ساز و کار اصلی کنترل در فلسفه و اهداف شرکت است. سایر سیاست های شرکت از این اهداف و فلسفه استخراج می شوند. وقتی سودی وارد كارخانه می شود این سود نسبت به میزان حقوق بین همه توزیع می شود. بلكه همراه با كارمندان خود در قسمتهای مختلف كارخانه به فعالیت می پردازد و از انجام امور و مشكلات و نواقص كار، آگاه می گردد. مثلا مدیر وقتی می بیند قسمتی از كارخانه كثیف است یك حوله سفید به پیشانی می بندد و آنجا را جارو می كند. علیرغم تعریف معاونت اقتصادی در ساختار وزارت امور خارجه و دگرگونی در معاونت مناطق، این تغییر پاسخگوی نیاز کنونی کشور نبوده است و باید سطح این معاونت در ساختار، به لحاظ وزن و بودجه و همچنین اختصاص نیروی انسانی تغییر کند. اعتماد در این مورد عامل لازمی است، زیرا کارکنان را قادر می کند تا با اطمینان از اینکه کارشان مورد احترام است در امور مشارکت کنند.
نویسندگان در تحقیق و نوشتن این مقاله یك انگیزه داشته اند، آنهم بررسی جنبه هایی از رفتار رهبری ژاپنی كه معمولاً در هیچ یك از سوابق و ادبیات حرفه ای و عمومی ارائه نشده است. مع هذا، جنبه های دیگری نیز از این فرآیند رهبری ژاپنی وجود دارد. در مقابل ارزیابیها نیز به صورت جمعی و در درازمدت انجام میشود. بطور کلی محور های اصلی موسسات و سازمانهای ژاپنی را میتوان به این صورت بیان کرد: از کارکنان . در ژاپن ترفیع شغلی آهسته ولی در آمریکا ترفیع به سرعت صورت میگیرد. در ژاپن استخدام بلند مدت و برای تمام عمر استولی در آمریکا استخدام کوتاه مدت است. 6) برنامه ریزی سوگیری کوتاه مدت دارد. برنامه ریزی مدیران آمریکایی سوگیری کوتاه مدت دارد تصمیم گیری بسرعت انجام میشود ولی بکار بستن آن کند است . یک مزیت مدیریت ژاپنی نسبت به مدیریت آمریکایی فلسفه شرکت است. عقاید، فرضیات و مفاهیم مدیریتی در آمریکا محدودند و نگرش مدیریت غربی فاقد کارآیی لازم است. آمار رسمی نشان میدهد كه رشد بهرهوری صنایع ژاپن از سال 1960 تا 1978 بر مبنای مدیریت ژاپنی چهار برابر شده است، درحالیكه در همین مدت ، آمریكا ، انگلیس و آلمان كمتر از نصف این مقدار رشد بهرهوری داشتهاند و این نشان دهنده تفوّق و برتری مدیریت ژاپنی بر مدیریت غربی بوده است.
شاهد مثال این انگاره، سهم ۱۰ درصدی (۷۳ میلیارد دلاری) تجارت خارجی از تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۹ و حجم اندک تجارت خارجی ایران با کشورهای همسایۀ حاضر در حوزۀ راهبردی غرب آسیا در سال ۲۰۱۸ است که از تجارت ۲ تریلیون و ۸۱۵ میلیارد دلاری این کشورها (با بیش از ۱ تریلیون و ۱۵۰ میلیارد دلار واردات)، مجموع صادرات نفتی و غیرنفتی جمهوری اسلامی ایران فقط ۲۴ میلیارد سایت businesset دلار بوده است. متأثر از مشکلات تحریمیِ تحمیلی از جانب آمریکا، اقتصاد کشور طی سالیان اخیر نهتنها دچار چالشهای ژرفی از جنس رکود تورمی شده، بلکه بهواقع کاهش محسوس سهم تجارت خارجی در برنامههای توسعهای کشور را نیز تجربه کرده است. در شرایط کنونی که اقتصاد ایران با چالشهایی نظیر رکود تورمی و فشارهای خارجی مواجه است، گسترش روابط تجاری با کشورهای همسایه و حضور مؤثرتر در بازارهای منطقه میتواند ضمن ارتقای سطح تولید و صادرات کشور، زمینه را برای کاهش آثار ناشی از فشارهای خارجی و تحقق اهداف رشد و پیشرفت اقتصادی فراهم کند. جمعی از اندیشکدههای مطرح سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی طی نامهای به آیتالله سید ابراهیم رئیسی تاکید کردند: در شرایط کنونی که اقتصاد ایران با چالشهایی نظیر رکود تورمی و فشارهای خارجی مواجه است، گسترش روابط تجاری با کشورهای همسایه و حضور مؤثرتر در بازارهای منطقه میتواند ضمن ارتقای سطح تولید و صادرات کشور، زمینه را برای کاهش آثار ناشی از فشارهای خارجی و تحقق اهداف رشد و پیشرفت اقتصادی فراهم کند.
دسته دیگر به نام SOFTS’s شامل مهارت ها ، کارکنان ، اهداف فرعی و روش ها است . او این مؤسسات را سازمانهای نوع Z نام نهاد و شرح مفصلی در مورد آن دسته از شرکت های آمریکایی که به این وسیله خود را متحول کردند، ارائه می دهد. با عنایت به جایگاه ویژۀ چین در منظومۀ سیاست و اقتصاد بینالملل باید اذعان داشت که در مقطع کنونی، به سبب نبود تصویری ثابت از ارادۀ ایران برای ارتقای روابط دوجانبه با چین و عدم اشاره به ظرفیتهای طرف ایرانی در روابط فیمابین، این کشور تمایل چندانی به تعمیق روابط در سطوح عینی و عملیاتی از جمله مالی و بانکی و پروژههای کلان ندارد. اگر کسی پیشنهادی برای تسهیل در کار و افزایش بهره وری ارائه دهد با او آنقدر خوب برخورد می شود که شخص مرتبا به دنبال ارئه نظر در جهت ارتقای کارش است و اگر کسی پیشنهادی بدهد که عملی باشد با دادن جایزه از او تقدیر می شود . آنها تعطیلاتی دارند به اسم گلدن و یک که تقریبا هر چهار ماه در کل ژاپن، چند روز کارخانجات تعطیل است .
به ادعای او، نظام غربی برای متخصصین ارزش قائل می شود و فرصت کمتری برای تعامل کارکنان با هم بوجود می آورد. وقتی به اضافه كاری نیاز هست مستقیم به كسی نمی گویند اضافه كار بمانید بلكه صبح در حین صحبت به یك نفر می گویند امروز كار زیاد است و افراد دیگر به خود اجازه نمی دهند محیط را ترك كنند ، می مانند تا كار را به اتمام برسانند . برای مدیریت تعاریف گوناگونی شده است. مدیریت آمریکایی بیشتر ویژگیهای بوروکراسی اداری را دارد. یا می گویند بیایید این كار را با هم انجام دهیم .مدیران سعی می کنند الگوی رفتاری کارکنان باشند. در سازمانهای آمریكایی، سرپرست كارمند را از دیدگاه كار و وظیفه اش می نگرد و ممكن است تفحص در زندگی خصوصی او را معقول نداند. سرپرست لحظاتی را در حین كاركردن به بهانه آموزش دادن با كارگر حرف می زند تا روحیاتش را بهتر بشناسد . تفاوت شركتهای ژاپنی و آمریكایی از تفاوتهای فرهنگی فراتر می رود.
مسئولیت وپاسخگویی فردی است ساختار سازمان رسمی و دیوان سالاری است. نظارت رسمی از بالا صورت میگیرد ونظارتها بر کارکرد فردی تاکید دارد وخطا کار سرزنش میشود. به عبارت دیگر، ترفیع به كندی صورت می پذیرد. این تغییرات باید راهبردها، پروژهها، برنامهها و ذهنیت نیروی انسانی را از تأکید صِرف بر مسائل سیاسی به سمت اولویتهای اقتصادی در روابط خارجی سوق دهد و به عبارت دیگر، باید ادبیات دیپلماسی اقتصادی در وزارت خارجه نهادینه شود. به بیانی دقیقتر میتوان اظهار داشت که بهجای تمرکز و توجه ویژه بر کشورهای غربی، برای رفع مشکلات اقتصادی کشور در شرایط تحریمهای حداکثری، لازم است سفرای کاربلد و باتجربه به کشورهایی فرستاده شوند که در زمرۀ اولویتهای اقتصادی جمهوری اسلامی هستند. بررسی اقدامات وزارت امور خارجه در دهههای اخیر نشان میدهد که در جهت ارائۀ ادراک راهبردی از الگوی حاکم بر نظام بینالملل، اصلاح کارکردها و پیشبینی ساختارهای نهادی متناسب برای کنشگری فعال جهت ارتقاء منزلت جمهوری اسلامی ایران در محیط بینالمللی، ابتکارات لازم مدنظر قرار نگرفته است.
در این مقاله ضمن بررسی شیوه های مدیریت ژاپنی و آمریکایی و بررسی نقاط قوت وضعف هر کدام تئوری z که تلفیق مدیریت آمریکایی و ژاپنی است نیز بررسی میشود. در ژاپن برنامه ریزی بلند مدت و نظام پیشنهادی مدیریت رده های پایین و میانی روابط میان مدیران پایین و بالا را بسیار نزدیک به هم کرده است که سالها میتوانند برنامه خاصی از فعالیت ها را تنظیم کنند که فلسفه شرکت را پابرجا نگه دارد. آن بخش از مدیریت که با آموختن فرا گرفته میشود علم مدیریت (دانش آشکار) و آن بخش از مدیریت که در شرایط گوناگون و از طریق کسب تجربه حاصل میشود هنر مدیریت (دانش ضمنی) است. دلایل این امر را باید در موضوعاتی همچون فاصله جغرافیایی، فقدان استراتژی مدون و دقیق در قبال این دو قاره، ادراک ناقص و ضعیف سیاستگذاران دستگاه سیاست خارجی از ظرفیتهای این مناطق و دخالت دشمنان منطقهای و فرا منطقهای ایران مانند آمریکا، رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی جستوجو کرد و در این راستا با اتخاذ خطمشی مدون و عینی، محوریت را در راستای کسب منافع اقتصادی و توسعه وابستگی متقابل اقتصادی با این کشورها قرار داد.
